فن خودرو یکی از قطعات مهم خودرو می‌باشد به طوریکه بقای موتور خودرو وابسته به نحوه عملکرد فن می‌باشد. اصلی ترین و مهم ترین وظیفه آن، خنک سازی موتور و کاهش دمای آن می‌باشد که با دمیدن هوا در موتور عمل خنک سازی را انجام می‌دهد. به طور کلی فن ماشین با بهینه کردن دما، کارایی و عملکرد موتور خودرو را افزایش می‌دهد و همچنین سبب افزایش طول عمر آن می‌شود.

انواع فن خودرو

فن خودرو به دو نوع مکانیکی و الکتریکی (برقی) تقسیم می‌شود که هر کدام به گونه‌ای عمل خنک کردن موتور را انجام می‌دهند. این فن‌ها به وسیله واتر پمپ آب را با فشار بالا به سمت سوپاپ و مانیولدها هدایت می‌کنند که با انجام این فرآیند، دمای آب رادیاتور را کاهش می‌دهند.

فن برقی

امروزه استفاده از فن برقی در خودروها در حال گسترش است به طوریکه در اکثر خودروهای امروزی می‌توانید آن را مشاهده کنید. این فن دارای یک پروانه و یک الکتروموتور می‌باشد که انرژی خود را از باتری ماشین می‌گیرد و به صورت مکمل با پروانه کار می‌کند. بدین صورت که الکتروموتور انرژی لازم برای چرخش پروانه فن ماشین را تامین می‌کند. اجزای تشکیل دهنده فن برقی یا الکتریکی عبارتند از:

• پروانه
• الکترو موتور
• رله‌های کنترلی
• ECU
• فشنگی دمای آب در خودروهای کاربراتوری
• سنسور آب در خودروهای انژکتوری

این اجزا هماهنگی خاصی با یکدیگر دارند و به نوعی مکمل هم هستند. سنسورها نیز ترمیستورهایی هستند که مقاومت الکتریکی آن‌ها با تغییرات دمای آب تغییر می‌کنند. سپس این تغییر مقاومت به شکل سیگنال‌هایی قابل پایش به ECU ارسال خواهد شد تا یونیت اطلاعات مورد نیاز برای کنترل عملکرد فن را بدست آورد. بدین صورت ECU با بررسی و مشاهده اطلاعات سنسورهای دمای آب، نحوه عملکرد فن از جمله تند، کند و یا خاموش بودن فن را مشخص می‌کند و در نهایت اطلاعات دریافتی را که سیگنال‌های اطلاعاتی هستند، به وسیله رله‌های کنترلی به الکتروموتور فن ارسال می‌کنند.

فن مکانیکی

فن مکانیکی در گذشته در بسیاری از ماشین‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت اما امروزه به دلیل آنکه چرخش و نیروی کار خود را از موتور می‌گرفت و استهلاک بالایی داشت، این نوع فن خودرو به نوعی منسوخ شده است. این فن دارای انواع مختلفی مانند فن کلاچ دار، فن پلاستیکی، فن آلومینومی و فن فولادی می‌باشد. فن مکانیکی نیروی خود را به وسیله یک تسمه از میل‌لنگ می‌گرفت و کار خود را آغاز می‌کرد که این فعالیت مشکلاتی همچون تغییر دور پروانه با دور موتور، تامین نیرو از میل‌لنگ و کاهش توان موتور، هرزگردی و اتلاف انرژی به دلیل فعالیت مداوم، استهلاک بالا و ایجاد صدای زیاد به دلیل درگیری با تسمه را داشت. در نهایت وجود همین مشکلات باعث شد تا استفاده از فن مکانیکی در صنعت خودروسازی حذف شود و جایش را به فن برقی بدهد.

فن های برقی در خودروهای کابراتوری و انژکتوری چه تفاوتی دارند؟

در خودروهای کابراتوری به دلیل آنکه فاقد ECU هستند از قطعه دیگری به نام فشنگی‌های دمای آب استفاده می‌کردند که به طور مستقیم به فن خودرو وصل می‌شدند. این فشنگی‌ها دمای آب را کنترل می‌کردند و بالا رفتن آن را به شکل سیگنال به الکتروموتور می‌فرستادند. سپس یونیت پشت فن با دریفات این سیگنال‌ها فن را روشن می‌کرد. همچنین اگر به هر دلیلی ارتباط بین فشنگی‌ها و الکتروموتور قطع می‌شد، سیستم به صورت مداوم فعالیت می‌کرد تا از افزایش دمای موتور جلوگیری کند.

در خودروهای انژکتوری، موتور به سوئیچ حرارتی مجهز می‌شود که عمل گزارش دمای سرسیلندر را به یونیت فن را انجام می‌دهد. سوئیپ حرارتی در صورتی که سنسور دمای آب از کار بیفتد و دمای سرسیلندر به بالای 118 درجه سانتی گراد برسد، سیگنال‌های لازم را به یونیت فن ارسال می‌کند. در خودروهای انژکتوری گزارش‌های مختلفی از جمله فشار گاز کولر و دمای اوپراتور را به ECU  ارسال می‌کند تا با استفاده از این گزارش‌ها دور فن خودرو مناسب انتخاب شود.

علائم خرابی فن ماشین

با این حال ممکن است پس از مدتی و با گذر زمان کارایی فن خودرو کاهش یابد و علائمی در آن مشاهده شود که می‌تواند نشانه خراب بودن آن باشد. این علائم عبارتند از:

• ضعف در عملکرد فن خودرو
• ارتعاشات زیاد
• صداهای غیر طبیعی هنگام چرخش فن ماشین
• عدم کارایی فن
• هشدار روشن شدن چراغ چک در خودرو

در صورت مشاهده چنین علائمی به احتمال فراوان فن خودروی شما خراب شده است که دلیل آن می‌تواند عمر بالا و یا وارد شدن فشار به آن باشد که در این صورت نیازمند تعویض یا تعمیر می‌باشد.

همچنین به شما پیشنهاد می‌کنیم تا مقاله بهترین لنت ترمز خودرو را که همانند لنت از مهم‌ترین قطعات خودرو به حساب می‌آید را بررسی نمایید.