همانطور که می‌دانید هنگام افزایش سرعت و کاهش سرعت، باید دنده ها را عوض کنید  که حتما به صورت خودکار هنگام رانندگی این کار را انجام می‌دهید. با این حال حتی اگر سال‌های زیادی رانندگی کرده‌اید، به احتمال زیاد به نحوه عملکرد وسایل نقلیه خود بخصوص گیربکس و نحوه مکانیسم‌های پشت آن فکر نکردید مگر آنکه یک تعمیرکار خودرو باشید. البته احتمالا مجبور هم نبوده‌اید به این موضوع فکر کنید اما دانستن آنپه در گیربکس اتفاق میفتد برای شما سودمند خواهد بود و می‌تواند به شما کمک کند تا راننده بهتری شوید. حال ما قصد داریم در این مطلب نحوه عملکرد گیربکس دستی و اتوماتیک در خودرو را به شما توضیح دهیم.

گیربکس چیست؟

در ساده ترین حالت، گیربکس یک قطعه مکانیکی است که دارای چرخ دنده می‌باشد. که این‌ها واحدهای چرخشی هستند که برای تعامل به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بر سرعت، جهت و گشتاور یک وسیله نقلیه تأثیر می‌گذارد. در مکانیک، گیربکس‌ها بخشی از سیستم بزرگتری به نام transmission هستند. گیربکس وظیفه انتقال نیرو به دستگاه را بر عهده دارد. یعنی گیربکس مسئول “حرکت” دستگاه است. گیربکس شامل موارد زیر می‌باشد:

• گیربکس
• کلاچ
• شفت نگهدارنده
• دیفرانسیل
• شفت های محرک نهایی

این اجزا روی سرعت و گشتاور خودرو تأثیر می‌گذارند. با انتقال قدرت چرخش ایجاد شده توسط موتور به چرخ‌ها ، می توانید خودرو را در هنگام شتاب، شتاب‌دهنده، حرکت در پیچ ها، رانندگی در بالا و پایین شیب‌های مختلف و در هر شرایط دیگر جاده کنترل کنید. اگر سیستم انتقال نیرو نتواند به درستی انرژی را بین اجزای مکانیکی منتقل کند، فشار بیجا بر موتور احتراق داخلی وارد می‌کند و هنگام تعویض دنده متوجه رعشه و لرزش می‌شوید. به طور کلی گیربکس مجموعه ای از دنده ها را برای شرایط مختلف رانندگی فراهم می کند. هرچه دنده پایین تر باشد، چرخ‌های جاده نسبت به دور موتور کندتر می‌شوند.

گیربکس ها چگونه کار می کنند؟

اکنون که درک اولیه ای از گیربکس‌ها دارید و آنها چه کار می کنند ، وقت آن است که در مورد نحوه عملکرد آنها تحقیق کنید. وقتی صحبت از خودروها و دیگر انواع خودروها می‌شود، دو نوع گیربکس اصلی وجود دارد: دستی و اتوماتیک. در مورد وسایل نقلیه دستی، مسئولیت تشخیص زمان تغییر سرعت و گشتاور خودرو بر عهده راننده است. در خودروهای اتوماتیک، گیربکس داخلی به طور خودکار دنده‌ها را تنظیم می‌کند.

گیربکس دستی

در خودروهای دارای گیربکس دستی، گیربکس معمولاً بین موتور و کلاچ قرار دارد. فرایند تعویض دنده بسته به نوع گیربکس مورد نظر کمی متفاوت است، اما معمولا به شرح زیر عمل می‌کند:

• وقتی راننده روی پدال کلاچ فشار می‌آورد، موتور و گیربکس جدا می شوند تا راننده بتواند چوب دنده را کار کند.
• بعد از اینکه راننده این کار را انجام داد، میله انتخابگر برای هر دنده‌ای که انتخاب کرده‌اند مکانیسم‌های صحیح را به حرکت در می آورد. به عنوان مثال‌، اگر راننده چوب دنده را به حالت دنده دوم منتقل کند‌، یقه بین دنده اول و دوم مجبور است در دنده دوم مشبک شود. وقتی بلبرینگ‌های چرخ دنده در حالت قفل نشده باشند، به چرخش خود ادامه می‌دهند.
• هنگامی که شتاب دهنده درگیر شده و کلاچ آزاد می شود ، خودرو شروع به حرکت می کند.

هفت موقعیت دنده در دسترس است، از جمله دنده اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم و ششم، علاوه بر دنده عقب. هر چرخ دنده توسط چرخ مخصوص خود کار می‌کند که یک صفحه فلزی با “دندان” است که در هنگام اتصال به هم متصل می‌شوند.

گیربکس های اتوماتیک

برخلاف خودروهای دستی، مدلهای اتوماتیک با چوب دنده کنترل راننده کار نمی‌کنند. به همین دلیل، خودروهای دارای گیربکس اتوماتیک کلاچ ندارند. در عوض، راننده یا پدال گاز یا پدال ترمز را برای کنترل ماشین فشار می‌دهد. سرعت و گشتاور خودرو به طور خودکار کنترل می‌شود. در هنگام انتقال اتوماتیک، هر جزء متصل کننده موتور و چرخ های خودرو به یک مبدل گشتاور نیز متصل می‌شود. در واقع، این جایگزینی برای پدال کلاچ است. مبدل های گشتاور مکانیسم‌هایی هستند که قدرت چرخشی ماشین را از طریق سیال انتقال به بلبرینگ شفت ورودی آن هدایت می‌کنند.

خودروهای اتوماتیک از سنسورها برای تشخیص زمان نیاز به تعویض دنده استفاده می‌کنند. وقتی زمان تعویض دنده فرا می رسد، مبدل گشتاور موتور و گیربکس را خاموش می‌کند. برای دستیابی به همان تأثیر سیستم های گیربکس دستی، مبدل گشتاور خودرو مایع انتقال را بین پروانه و توربین خودرو حرکت می‌دهد تا اشکال متفاوتی از فشار ایجاد شود.

جمع بندی

در این مقاله شما را با نحوه کار و عملکرد دو گیربمس دستی و اتوماتیک در خودروها آشنا نمودیم.